Borga Kantürk

“Sen gene de Tedarikli ol! Alıştıra alıştıra söyle!”

Giriş için ısınma hareketleri:

Eğzersiz isimli sergi, uzun yıllar sonra bizleri Vahit Tuna’nın yeni dönem işleriyle baş başa bırakıyor. Bu proje, Genç Etkinlik yıllarından beri (1) güncel sanatın grup sergilerinde, hem tasarımcı hem katılımcı sanatçı olarak görmeye alışkın olduğumuz Vahit Tuna’nın Türkiye’deki ilk kişisel sergisi.(2)

Özellikle 90ların ikinci yarısı ve 2000li yılların başlarında sıklıkla karşılaştığımız, geniş katılımlı-hatta kalabalık güncel sanat sergileri, özellikle son bir iki yıldır yerin, bu alanın sanatçılarının kişisel duruşlarına ve vizyonlarına odaklanan kimi zaman az kişili grup sergiler (2-3 kişilik ortak projeler) veya solo gösterimlere bıraktığını gözlemliyoruz. Tam da bu süreçte, Hafriyat Karaköy ve Vahit Tuna iyi bir birliktelik kurmuş. Sonuç olarak meydana Hafriyat’ın ev sahipliğinde, vahit’nın perspektifinden bir bakış mesafesi önerisi sunmayı hedefleyen bir alan açmayı başarmışlar.

Bu taktik özellikle, Bienal dönemleri ülkemizde patlak veren, “Evet! Kesinlikle bende bir çok sesli ve gürültü çıkaran bir sergi yapmalıyım!” heyecanının artık kendini aşırı tekrar edip, katılan sanatçıları tektip bir okumaya hapsetmesinden bunalan sanatçıları ve özellikle bu sanatçıların üretimleriyle tadımlık olarak karşılaşabilen izleyicileri heyecanlandıracak gibi. (3)

Bu tür sunumlar, Kalabalık ve genele yönelik, Sanatın bölgesel ve iklimsel okumasının yerine, Sanatçı ya fokuslanarak onun insaniliğini(4) ve sosyal konumlar dahilinde kırılgan (5) hissiyatını gündeme getirme şansına sahip. Sanatçının tekil olarak ne söylemeye çalıştığı fikri üzerine hareket ettiği için, önem taşıyorlar. Hal böyle olunca, direk işleri okumak yerine sanatçıya bakmak ve sergiyi parça parça skeçler olarak geçme gibi kötü alışkanlıklarımızdan uzaklaşmamızı gerektiriyor.


Bölüm 1
Yedekleri Isınmaya göndermek:

Vahit Tuna’nın kişisel üretimlerine yer veren bu sergiye bir retrospektif ya da dönemsel bir toplama gözüyle bakmamak gerek. Bu hani kabaca tabirle “Bütünü bir iş” yada başlı başına kendisi bir durum-muş gibi olan sergilerden.

Kısacası, sergiyi bir Vahit Tuna günüymüş, yaşam kesitiymiş gibi düşünelim.

Sanatçının ve Müze-Galeri icerisine yerleştirilmiş çalışması arasındaki mesafeden önemle söz edilir: İşin yalnız başına kendisini temsili, işin coğrafyaya, iklime, sosyo politik duruma olan mesafesi sanatçıdan çıkmış izleyene ve oraya yerleştirene kalmıştır. Bu noktada haliyle “işin” kendi üreticisine karşı kurulan mesafedeki yalnızlığı (ana kucağı veya baba şefkati.). Ben ise Vahit’in bu sergideki işlerini, tekil olarak bazı pozisyonlar üzerinden etiketlemek veya kimi atıflar yapmak adına bir yerlere yerleştirmek değil, öncelikli olarak, onlar üzerinden Vahit Tuna’ya odaklanan bir bakışa yönelmeyi önemsiyorum.

Sergiyi bir atmosfer olarak, Vahit’in tepkileri, rutin karşılaşmaları, maruz kalışları üzerinden geliştirilmiş refleksler olarak görelim. Bu refleksler, kimi zaman ani ve savuşturmaya yönelik, kimi yerde de maruziyeti kabul eden, bir bütüne dair.
Bu hikayede, sanatçı bir özgürlük savaşcısı ve sorumluluk bilinciyle bir eleştiri makinesı olarak kahramanlığa soyunmuyor. Kimi yerde kafa karışıklıkları, gücüne ve bulunduğu duruma gerçekçi bakan bir sanatçı profilinin, üretim stratejilerine tanık oluyoruz.

Blog(6) alışkanlığı, güne vapura yetişirken cepteki bozukluklarınızla aldığınız günlük birkaç gazete ve yanında tükettiğiniz çay ritüelindeki gibi, olmazsa olmaz bir hal alabiliyor. Artık kendinizi, her daim internete bağlı olan bilgisayarınızda günlük gazeteleri takip eder gibi rutin halde, sanatçı bloglarına göz gezdirir halde buluyorsunuz. Çayda, sohbette, kafede, ofiste…zaten blog kardeşliği denilen birbirini kollama ve referans verme durumu da kendinizi siteden siteye atmanıza yol açan olumlu bir durum.

Vahit Tuna’nın blogu , www.temkinlimesafe.blogspot.com da bu hezeyanda rastladığınız bir web alanı olabilir. Benim gibi Takipçisi iseniz de, sergideki çalışmalarının, düsünce egzersizi hallerini, belirli günler yüklenmis sonrasinda üzerilerine yenileri geçmiş anlık jestlerine, anında tanıklık etme şansınız olabilirdi. İşin sahne arkasını bu mutfaktan çıktı. En başında, Vahit’in blogun ismi olarak seçtiği “Temkinli Mesafe” vurgusu aslında sözünü ettiğimiz, şehirli, sıkıntılı, panikli bir ruh halini barındıran ve bir çeşit gard alarak ilerleme pozisyonuna atfen serginin genel ruhunu oluşturuyor.

Bölüm 2
AnGard (en gadre)!!! Ya da Garda Çağrı

Gardını Alma Meselesi, Daha sergiye girmeye yeltenirken kendisini hissettiriyor.
Sanatçı, Hafriyat Karaköyün galeri mekanına, ana girişi sağlayan kapının önü tavana kadar, kum torbalarıyla örülü şekilde bizleri karşılıyor. Basbaya bir siper örüyor.
Burada sanatçının jesti, izleyiciyi içeri çağırırken bile temkinli olmayı öngörüyor.
Hastalıklı, bir önlem ve paylaşım alanını dışarıdan örtme hali, sergideki gerilimi, sanatçının birey olarak bu coğrafyada kendini güvensiz ve tekinsiz hissetmesi ile ilişkili.
Bir çeşit yasa koyucular karşısı kapalı devre ev partilerini çağrıştıran bir mekana dönüşüyor hafriyat, çalışmalar, dış alandan korunaklı, izole halleriyle,
Usulca ve çaktırmadan gösteriliyor. İran’daki gizil alkol partilerini çağrıştırıyor.
Fısıltıyı duyanın geldiği özel ve sınırlı sayıda davetliden biri olma hissi.
Kamusal alana işaret eden oradan kopartılan durumlara ilişkin işler söz konusu. Ancak sunumları ve bulundukları atmosfer kamusal alana bıçak gibi bir mesafe koyan garip
ir git gel barındırıyor. Bu türde bir üretme ve sergileme taktiği, devamlı hareket halinde seyreden, bir çeşit açık alan vur kaçını, sokak çatışması sıcaklığını değil de, kimi yerde hiç beklenmedik etkilere yol açabilecek küçük sessiz ataklar yapıp kabuğuna çekilen, o bölgede bekleyen bir tuaf sessizliği barındırıyor.

Bütün bunları düşünürken, Cem KARACA’nın Ben bir ceviz ağacıyım Gülhane parkında, nesen bunun farkındasın Ne de polis farkında”-diye sürüp giden sarkı sözlerini hatırlıyorum.

Bu çelişkili hal, evlerimizi, kilitlere, kalın perdelere, bilgisayarlarimizi şifrelere mahkum eden, kendi kişisel alanlarımızı, internet-kredi kartı ve diğer sanal paylaşım alanlarımızı şifreler ile yarattiği baskiyla zihnimizi dürtükleyen bir şehirli figur olma halilin paranoyaklığı.

Biz özenle şifreyi alıp, kilidi açıp, siperin arkasından dolanarak sergiye ulaşalım.
Ne bekliyor bizi acaba?
Kamusal bölgeye ilişkin, karşılıklı paranoya ve dışarı ürkek, ürkek, dilim dilim çıkartılmış, sözler.(üretimler) Nedir bunlar? Polis, Devlet, Yükselen Milliyetcilik (karşılıklı uçlaşmış paranoya, “ya bizdensin, ya öteki” hali bir zorunlu grup kabul edilme hali.), Yasa koyuculuk, Ötekileştirme, Düşünce özgürlüğü, Muhatapsız ve yalnız olma hissi, Sansür ve bütün bunların ışığında üzerine çökmüş birbirine karışmış bir “total Maruziyet” bulutu.(7)
Tüm bunlar huzurlu bir uyku arayışının, ortasında uykuları kaçıran, rutine bağlamış kısa metraj kabuslar olarak sanatçının zihninde dolanmakta. (8)

Evinden çıkıp, teker teker önündeki rutin engelleri bertaraf etme çabasıyla, kim vurduya gitmeden, günlük serüveni tamamlayıp siperin arkasına çekilmek. Biriktirdiklerinin tozunu alıp, misafirlerini beklemek. Bütün bu süreç bir çeşit ön çalışma ve kültür fizik ile, sanatçının kendisini başına gelebileceklere göre hazırlamasını gerektiriyor. (Tam iş çıkışı vakit İstanbul trafiğine çıkma anındaki gerilim halini anımsayın!) Zorunlu tetikte, hızlı ve kendisini çevreleyen negatiflikleri çeşitli absürd ve ani hareketler ile savuşturan, kimi yerde tersine çeviren, ucu ucuna üzerinden atlayan, bir platform oyun kahramanıymışçasına bir serüven.

Tüm bu tarifler, bir çok insanın kafasındaki, “sanatçının”, uzun vadeli ve kendi güçlü söylemine odaklanan üretim stratejileriyle, keskin bir ideolojisi olan, güçlü figür “mitosunu” zedeleyebilir. Ancak bazen, bu durum kimi sanatçılar için başından farklı bir şekilde gelişebiliyor. Yaşanılan coğrafyadaki, bu tempo, kent ve paranoya pozisyonu, nefes almak için kendine oyun alanı açmak için bile, bir çeşit gardını almayı, “kendine ait bir siper yada bunker (9-10)” inşa etmeyi gerektirebiliyor

Dipnotlar:

1- Bkz. Yerleşmek sergisi kataloğu başkanın arabası- vasıf kortunun yazısı.

2- Sanatçı ilk kişisel sergisini 2003 tarihinde Stuttgart Akademie Schloss Solitude'de katıldığı Residens sırasında gerçekleştirmişti. Detaylar…

3- Rene Block’un YKY ile ortak gerçekleştirdiği Türkiyeli.Güncel Sanatçılar Kişisel Sergiler dizisi örnek verebiliriz. hem galeri mekanını tek sanatçıya tahsis edilişi özel üretim bir proje için kullanımı ve de özellikle Tek sanatçıya yönelik bir monolog-un da beraberinde basılması önemli. Benzer tutumu 80ler ve 90’larda düşük bütçesine ve mekanının yüzölçümünün kısıtlı oluşuna rağmen özenle sürdüren öncü bir galeri olan Maçka sanat ve Rabia Çapa burada örneklenebilir.

4- Aydan Murtezaoğlu ve Venedik Bienali Türkiye pavyonuna katılmayı reddedişi, sanatçının insani bir varlık oluşu üzerine ve pekte alışkın olmadığımız kırılgan yüzüne dikkatleri çekmişti, ancak gündem değişimi ile etkisi çabuk unutulmuştu.

5- Hrant Dink ölümü Orhan Pamuk’un aldığı tehtitler, ve sonucu entelektüel kesimin kendisini giderek savunmasiz , tekil- yanlız hissedişi. Sosyal kimliğin ve politik duruşların eğlenceli şakacı bir oyunmuşcasına sanata apartılmasının harici bireysel paranoyalar ve huzursuzluk hali…

6- Türkiye güncel sanat dinamiği içinden bloglar önerileri: bkz: www.resmigorus.blogspot.com, www.derece.blogspot.com , www.theflamingoandtheboy.blogspot.com, tam bir dizin için ise www.contemporaryartsinturkey.blogspot.com

7- Sergide buluta ilişkin iki çalışma boy göstermekte, birisi küçük pamuk helva tatlılığında bir hoş an, halini andıran, bir bulut yakaladım ve yedim isimli çalışma, ufak bir lightbox. İkincisi ise kurmacadan dokumantere bir strateji işleten, milli gurur kahramansı paranoya uzerine odaklanan bir klişe üzerinden geçiyor. Burada izleyicinin yaşadığı “acaba gerçek mi bu?, yok değildir, ama…” hissiyatı bile inanç-paranoya arası gidip gelen ruh halimizi muzipçe kışkırtmaya devam ediyor. Sanatçının uyguladığı oyuncu taktik, Cem Karaca’nın bahsi geçen şarkısındaki kendini konumlandırma şekliyle oldukça yakın seyrediyor.

8- Vahit’in “düstesin uyan” isimli yerleştirmesi, burada hatırlanabilir.

9- Virginia Wollf’un “Kendine ait bir oda”sına atfen.

10- Bunker Research Project, in kurucusu, ve büyük gezgin, rahmetli sanatçı Hüseyin Alptekin’e saygıyla. Bunker: Yer altı sığınağı, özellikle 2.dünya savaşı yıllarında sıklıkla kullanılan iglo benzeri mimari yapılar.


Borga Kantürk, Haziran 2008


English Text

“You still be prepared! Break the news gently!”

Borga Kantürk, June 2008


Warmup exercises for introduction:

The exhibition called The Exercise brings us together with the new works of Vahit Tuna after long years. This project is Vahit Tuna’s first individual exhibition in Turkey (2), we have been familiar to seeing him as a designer, participant and artist in common exhibitions of contemporary art, since the years of Genç Etkinlik (1).

We can observe that the widely participated –or even crowded- contemporary art exhibitions often seen especially during the second half of 90s and at the beginnings of 2000s have been replaced with the common exhibitions with few participants (common projects of 2-3 people) or solo shows that focus on the personal attitudes or visions of the artists of this field since the last few years. Right on this process, Hafriyat Karaköy and Vahit Tuna have made a good collaboration. As a result, they have accomplished to open a space that aims to present a suggestion for a viewing distance from Vahit’s perspective, hosted by Hafriyat.

It seems that this tactic will excite the artists who are distressed by the excessive self-repetition of the excitement that breaks out during the Biennial period as “Yes! I definitely should also have a polyphonic and loud exhibition!” and the imprisonment into a standardized reading caused by this; and the viewers who can see the works of these artists just enough to discover its taste. (3)

These kind of presentations have the chance to bring up art’s humanity (4) and its fragile emotions (5) within social positions by focusing on the artist instead of a regional and climatic reading of art. They are important for acting upon the idea of what the artist is individually trying to say. Therefore, we need to look at the artist instead of directly reading the works and to stay away from our bad habits such as going through the exhibition in fragmentary skits.


Part 1
Sending the Substitutes to Warmup:

This individual exhibition of Vahit Tuna should not be seen as a retrospective or a periodic collection. This is an exhibition that can be roughly described as “a work as a whole” or a case on its own.

In short, let’s think of this exhibition as a Vahit Tuna day, a cross section of life.

The distance between the artist and the work installed in the Museum-Gallery is treated importantly: The representation of the of the work, its distance to the geography, climate and the sociopolitical situation has come out of the artist and it is now up to the viewer and the person who puts it there. At this point it is naturally the loneliness of "the work” in the distance established with its own maker (the embracing of the mother or the caring of the mother). I, however, before all else, heed to tend towards a look that focus on Vahit Tuna through his works, instead of labeling them singularly over some positions or placing them somewhere in order to make some references.

We should see the exhibition as an atmosphere, some reflections built upon Vahit's reactions, routine encounters and expositions. These reflections are sometimes sudden and seeking to pass over, and sometimes they are relating to a whole, accepting the excuse. In this story, the artist is a warrior of freedom and he doesn’t set to be a hero as a criticism machine with the responsibility of consciousness. We are witnessing the production strategies of an artist’s profile, that looks at its power and situation in a realistic way, with some confusions sometimes.

The habit of blogging (6) can become indispensable like the daily ritual of reading the newspapers that you bought with the coins in your pocket as you’re trying to catch the ferry while drinking tea. Now you find yourself browsing on artist blogs on your always online computer in a routine way as you are following the daily newspapers. During tea, chat, at the cafe, in the office… this “blog fraternity” is anyhow constructive that makes you go from site to site as you watch and give reference to each other.

Vahit Tuna’s blog, www.temkinlimesafe.blogspot.com is also a web space that you could come upon during this delirium. If you were a follower like me, you could have had the chance to right off witness the exercises of the works in the exhibition and the momentary gestures that were loaded and later replaced. At the beginning, the emphasis on the “Deliberate Distance” that Vahit chose as the title of the blog actually forms the general mood of the exhibition referring to the position of moving on guard that contain an urban, heavy and panic-stricken state of mind.

Part 2
En Garde!!! Or the Call for Guard

The Case of Being on Guard, looms large as you attempt to enter in the exhibition. The artist welcomes us with the main entrance door of the Hafriyat Karaköy gallery space walled with sandbags to the ceiling. This is altogether a guard plate. Here, the gesture of the artist anticipates to be deliberate even while welcoming the viewers to inside. This morbid state of covering the outside of a space of precaution and sharing is related with the artist feeling insecure and uncanny in this land. Hafriyat turns into a kind of a place that reminds of the closed circuit house parties against the law-makers; the works are shown silently and secretly, protected and isolated from the outside. It reminds of the secret drinking parties in Iran. The feeling of being one of the special and limited guests to where only the ones who heard the whispering comes.

There are works that refer to the public sphere, the situations that were detached from there. However their presentations and the atmosphere they are in contains a weird come-and-go that puts a sharp distance with the public sphere. This tactic of production and display contains a weird silence that makes little silent attacks that could sometimes cause unexpected results and than retires to itself and waits in there; instead of containing some kind of a continously moving open space hit-and-run strike, the warmth of a street fight.

While thinking all about these, I remember Cem Karaca’s lyrics that goes as “I am a walnut tree in Gülhane Park, Neither you are aware of this, nor the police.”

This conflicting state is the paranoia of being a city dweller figure that condemns our houses to locks and thick curtains, our computers to passwords, that joggles our minds with the pressure it creates with the passwords for our personal spaces, internet, credit cards and other sharing spaces.

We shall diligently take the password, unlock the lock, curl behind the barricade and reach to the exhibition.
I am wondering what waits for us.
About the public sphere, mutual paranoia, and words (products) that are taken out fearfully, piece by piece. What are these? Police, Govenment, Rising Nationalism (mutually polarized paranoia, "you're either one of us, or the other" idea, a forced acception into a group), Law-Making, Othering, Freedom of tought, The feeling of having no respondents and being alone, Censorship and an entangled “Total Exposition” cloud that has fallen with the light of all of them. (7)
All of these are wandering in the mind of the artist as routine short feature nightmares that causes sleeplessness right in the middle of the search for a peaceful sleep. (8)

Getting out of the house, trying to eliminate all the routine blocks that appear one by one, without falling victim for nothing, completing the daily adventure and returning behind the barricades. Dusting what we have collected and waiting for the guests. All this process requires for the artist to prepare himself for what might happen to him with some kind of preliminary work and some physical fitness exercises. (Remember the state of tension right on the moment of going into the traffic jam during the rush hour!) An adventure like you are a platform game hero who is forced to be guarded, fast, and getting rid of the negativities surrounding him with several absurd and sudden moves, sometimes reversing or jumping over them just about.

All of these definitions might hurt the "myth" of the “artist" in many people’s minds as a strong figure that has long term production strategies that focus on its own strong discourse and has a sharp ideology. However sometimes, this might evolve in a different way from the very beginning. This tempo of the land they are living in, the position of city and paranoia, and even making itself a playground to be able to breath might require being on some kind of a guard, “building a barricade or a bunker (9-10).”

Footnotes:

1- See: Vasıf Kortun’s article, The President’s Car, in the Settling exhibition catalogue.
2- The artist had had his first personal exhibition during a residance he attended in Stuttgart in the year X. Details…

3- Rene Block’s Turkish Contemporary Artists Individual Exhibition series in cooperation with YKY might be an example for this. It is both important that the space of the gallery is consigned to a single artist for a special project, and that a monologue about an artists is published together with it. Maçka Sanat and Rabia Çapa might also be an example of a similar approach in the 80s and 90s despite the low budgets and the limited area of the space.
4- Aydan Murtezaoğlu and her rejection to join the Venice Biennial’s Turkish pavilion had captured attention to the artist being a human being and its fragile face that we are not used to seeing much, but with the change of the agenda, its impact was easily forgotten.

5- Hrant Dink’s death, the threatening of Orhan Pamuk, and the result that the intellectual sections feeling more and more defenseless, single, and alone. Sosyal kimliğin ve politik duruşların eğlenceli şakacı bir oyunmuşcasına sanata apartılmasının harici bireysel paranoyalar ve huzursuzluk hali…

6- Suggestions of blogs within the contemporary art dynamics in Turkey. See: www.resmigorus.blogspot.com, www.derece.blogspot.com , www.theflamingoandtheboy.blogspot.com, for a full index: www.contemporaryartsinturkey.blogspot.com

7- There are two works in the exhibition about the clouds, one of them is a little lightbox, a work that evokes a night moment sweet as cotton candt, named I Caught a Cloud and I Ate it. The second one uses a strategy that goes from ficiton to documentary, and is on a cliché that focuses on a national heroic paranoia. In here, the feeling “is that real? It probably isn’t, but…” that the viewer experiences continues to wickedly agitate our mood that swings between faith and paranoia. The Sanatçının uyguladığı oyuncu taktik, Cem Karaca’nın bahsi geçen şarkısındaki kendini konumlandırma şekliyle oldukça yakın seyrediyor.

8- Vahit’s installation named “you’re in a dream, wake up” can be remembered here.

9- Refering to Virginia Woolf’s un “A Room of one’s Own”

10- Respect to the deceased artist and great traveler Hüseyin Alptekin, the founder of Bunker Research Project. Bunker: Underground den, the architectural building similar to igloo that was frequently used during the years of World War II.